ظاهرا دیروز اولین سری اوراق رهنی مسکن (Mortgage-Backed Securities) در کشور منتشر شده و قرار است در فرابورس معامله شود. انتشار این اوراق قدم خیلی مهمی برای توسعه مالی در کشور است چرا که روی‌کرد جدیدی از «تبدیل دارایی غیر نقد به نقد» را معرفی می‌کند که گرچه در دنیا سابقه چند دهه‌ای دارد و از ابزارهای مهم است، ولی در ایران معادل نداشته است. اوراق‌بهادارسازی (Securitization) – که اوراق رهن مسکن یکی از انواع خاص ولی مهم آن به حساب می‌آید – به طور ساده از این قاعده پیروی می‌کند: فرض کنید یک دارایی فیزیکی یا کاغذی (مثل وام مسکن، خود خانه، نیروگاه، ورزشگاه، اوراق دریافتنی شرکت‌ها، هواپیما، شرکت آب و برق و گاز، دانش‌گاه آزاد، …) داریم که جریانی از درآمدهای نقد به آن وصل است. در مثال وام مسکن، پرداختی ماهیانه وام‌گیرنده جریان درآمد نقدی را تشکیل می‌دهد. ایده اوراق‌بهادارسازی این است که این جریان‌های نقدی را از صاحب قبلی‌اش جدا کنیم و حق دریافت آن‌ها را به شکل یک دارایی کاغذی جدید به شخص ثالثی بفروشیم. با این ایده انواع اوراق‌بهادار جدیدی می‌تواند شکل بگیرد که درآمد آن‌ها همان درآمد دارایی فیزیکی است. به عنوان مثال‌هایی از این درآمدها می‌توان به حق اشتراک ماهیانه مشترکان شرکت آب، درآمد بلیط ورزشگاه، پرداخت‌های وام خودرو، فروش نفت یک میدان نفتی، شهریه‌های یک شعبه دانش‌گاه آزاد و الخ اشاره کرد. دارنده اوراق بهادار برای مدت معین یا نامعینی صاحب درآمدهای مربوط به دارایی فیزیکی یا مالی می‌شود. وقتی درآمدهای نقدی آینده دارایی از آن جدا شده و «یک‌جا» به فروش می‌رسد، صاحب دارایی فیزیکی یا مالی یک‌جا صاحب یک ورودی مالی می‌شود که می‌تواند برای سرمایه‌گذاری جدید یا اعطای اعتبارات جدید (در مورد اوراق رهنی بر روی وام‌های مسکن تحت تملک بانک‌ها) استفاده شود. گفتیم که این روی‌کرد یک دارایی غیرنقدشونده را تبدیل به دارایی کاغذی نقدی می‌کند که...ادامه مطلب ...

فناوری خودروهای خودران به سرعت در حال تحول است و دور از انتظار نیست که ظرف یک دهه این خودروها را در شکل گسترده در برخی شهرها ببینیم. البته علاوه بر مشکلات فنی، هنوز مسایل مهمی مثل جنبه‌های اخلاقی، فلسفی و حقوقی ماجرا باقی است که باید حل شود. مثلا وقتی خودروی خودران با مساله تراموا (Trolley Problem) مواجه شود چه تصمیمی باید بگیرد؟ به عنوان مثال اگر راندن به سمت چپ مستلزم تصادف با یک کودک و راندن به سمت راست مستلزم کشتن یک فرد بالغ باشد (و راه دیگری هم نباشد) تصمیم خودرو چه باید باشد؟ اگر انتخاب یک مسیر باعث زیان مالی ده میلیون دلاری و انتخاب مسیر دیگر باعث زخمی کردن یک انسان باشد چه گزینه‌ای باید انتخاب شود؟ و هزاران سناریوی دیگر از این جنس که باید الگوریتم یا قاعده‌‌‌هایی برای تصمیم‌گیری در مورد آن‌ها طراحی شود. ضمن این‌که مسوولیت حقوقی پس از تصادف هم روشن نیست. اگر خودرو با کسی تصادف کرد و او را کشت یا زخمی کرد چه کسی مسوول است؟ صاحب خودرو؟ نویسنده نرم‌افزار؟ سازنده خودرو؟ شرکت بیمه؟ … اگر این نوع مسایل حل شوند و خودروی بدون راننده به صورت گسترده وارد جامعه شوند ضربه مهمی هم به بازار کار وارد خواهد شد، چرا که شغل‌هایی مثل راننده تاکسی عملا حذف یا کم‌رنگ خواهند شد و خودروهای خودران جای تاکسی سنتی را می‌گیرند. ولی حذف شغل «راننده تاکسی» یک فرقی با حذف شغل‌های دیگر دارد. در دنیای مدرن راندن تاکسی (خصوصا در کشورهایی که مجوز تاکسی قیمت میلیونی ندارد) جزو معدود فرصت‌هایی است که امکان ترکیب «کار نیروی ساده» و «سرمایه» شخصی را فراهم می‌کند. کم‌تر شغلی چنین ویژگی دارد که فرد هم بتواند روزانه چندین ساعت از وقتش را صرف آن کند و هم با تزریق مقداری سرمایه شخصی درآمدی بیش از درآمد شغل‌های ساده به دست بیاورد. به...ادامه مطلب ...

این مطلب به عنوان سرمقاله روزنامه تعادل چاپ شده است.   **** وزیر امور اقتصادی و دارایی دیروز در مصاحبه‌ای با بلومبرگ از تلاش کشور برای انتشار اوراق قرضه بین‌المللی بعد از سال‌ها جدایی از بازارهای بدهی بین‌المللی خبر داده است. این تلاش البته قبلا نیز سابقه داشته است. در اواخر دهه هشتاد دولت وقت کوشید که اوراق ارزی (خصوصا در شکل صکوک) با بهره‌های جذاب منتشر کند که نهایتا به نتیجه نرسید. معمولا اوراق بین‌المللی توسط کشورهایی منتشر می‌شود که اقتصادهای بزرگ‌تر و پایدارتری دارند و اعتبار دولت و اقتصاد آن بالا است. در نتیجه حرکت به این سمت قدم مهم و مثبتی به حساب می‌آید و امیدواریم که با موفقیت به نتیجه رسیده و راه جدیدی پیش روی اقتصاد ایران بگشاید. انتشار اوراق قرضه در سطح بین‌المللی می‌تواند چند هدف را دنبال کند. هدف اول گشودن تدریجی حساب سرمایه و جذب سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به فرصت‌های با سود ثابت (Fixed Income) است تا از این طریق بخشی از نیازهای سرمایه‌ای کشور تامین شود. ولی هدف مهم‌تر در این مقطع، معرفی ایران به عنوان یک مقصد جذاب و معتبر سرمایه‌گذاری و استفاده ضمنی از اعتبار حول رتبه‌بندی اوراق منتشر‌شده در مذاکرات و فعالیت‌های بین‌المللی دیگر است. حضور این اوراق روی میز پذیره‌نویسان بین‌المللی و عرضه آن‌ها در حراج‌های اوراق به نوعی اعلام خروج بخش مالی کشور از انزوای تحمیل‌شده ناشی از تحریم‌های ظالمانه است. نهایتا، و بیش‌تر به عنوان یک اثر تبعی٬ معامله شدن این اوراق مرتبا اطلاعاتی در مورد شکاف (Spread) نرخ بهره آن‌ها آشکار می‌کند. با توجه به این‌که نرخ بهره عمدتا تابع کیفیت اعتباری کشور صادرکننده است، حضور اوراق در بازارهای بین‌المللی انگیزه‌ مضاعفی برای رعایت انضباط و مدیریت کارای اقتصاد ایجاد می‌کند. در این بین سیاست‌گزاران و مدیران پروژه اوراق بین‌المللی باید به سوالات و چالش‌های متعددی پاسخ بدهند. این سوالات هم جنبه راهبردی و هم...ادامه مطلب ...

با ویژه‌نامه نوروزی تجارت فردا گفت و گویی در مورد چشم‌انداز بحران اب در ایران داشتیم که می‌توانید این‌جا بخوانید. خسته نباشید به همه دوستان نشریه بابت انتشار ویژه‌نامه نوروزی پربار.

آیا ممکن است تولیدکننده‌ای هم از افزایش و هم از کاهش قیمت نفت خام خوش‌حال شود؟ در این مقاله جدیدم مدلی از تاثیرپذیری واحد‌های تولیدکننده سوخت‌های زیستی (Biofuels) از تحولات قیمت نفت ارائه شده است. مقررات انرژی‌های نو در برخی کشورها از جمله آمریکا و اروپا تولیدکنندگان سوخت را ملزم می‌کند تا یک مقدار حداقلی (حدود ۱۰ درصد) از هر واحد سوختی که به مصرف‌کننده ارائه می‌کنند را از طریق سوخت زیستی (اتانول یا بیودیزل) تامین کنند. سوخت‌های زیستی معمولا از بنزین گران‌تر هستند و در غیاب مقررات الزام‌آور تولیدکنندگان بنزین این کار را نخواهند کرد. از طریق دیگر وقتی قیمت نفت خام خیلی بالا می‌رود سوخت زیستی از بنزین ارزان‌تر شده و عرضه‌کنندگان سوخت به صورت داوطلبانه درصد سوخت‌زیستی در سوخت را بالا می‌برند تا هزینه سوخت را پایین بیاورند. در این مقاله بحث می‌کنم که این وضعیت خاص باعث می‌شود تا تابع سود تولیدکنندگان سوخت زیستی شبیه مجموعی از یک اختیار فروش (Put) و یک اختیار خرید (Call) باشد. مدل مقاله نشان می‌دهد که حرکت قیمت نفت خام چه در جهت گران‌تر شدن از حدود ۵۰ دلار و چه در جهت ارزان شدن هر دو به نفع تولیدکنندگان سوخت‌های زیستی است. مدل دینامیکی را با پارامترهای پایه تخمین‌زده شده از دنیای واقعی کالیبره می‌کنیم و تخمینی که برای ارزش مقررات الزام‌آور به دست می‌آوریم بسیار به قیمت فیزیکی ساخت واحد‌های تولید اتانول نزدیک است.

اگر به نوشیدن قهوه علاقه دارید و می‌خواهید کمی بیش‌تر در مورد انواع قهوه‌ها و قهوه‌سازها بدانید می‌توانید نگاهی به این کتاب الکترونیکی که آماده کرده‌ام بیندازید. سعی کرده‌ام تجربه‌های شخصی‌ام را در یک متن فشرده جمع‌بندی کنم.

  هفته گذشته فرصتی شد تا در برنامه چرخ در شبکه چرخ بحثی در مورد «تحلیل انتقادی آب مجازی» داشته باشیم. بحث آب مجازی (آب نفهته در محصولات کشاورزی و صنعتی) در کشور محبوب شده و فراوان استفاده می‌شود ولی ضعف‌های مفهومی و تحلیلی آن کم‌تر مورد توجه است. لینک برنامه در یوتیوب. برای مشاهده برنامه بدون نیاز به سایت یوتیوب این‌جا را ببینید.

برای علاقه‌مندان دوره دکترا: اطلاعیه جذب دانش‌جوی دکترا در مدرسه کسب و کار انستیتو فناوری استیونس. توضیح: برای کمیته دکترا نمره بالای وربال جی‌آر‌ای/جی‌مت (در کنار نمره ریاضی) معیار کلیدی است. برای کسانی که برای حوزه‌های مربوط به اقتصاد درخواست می‌دهند پیشینه کمی (خصوصا دروس ریاضیات اقتصاد، اقتصاد خرد پیش‌رفته و اقتصادسنجی پیش‌رفته در سطح فوق‌لیسانس) الزامی است. برای پروژه پژوهشی خود من یعنی «نوآوری در کشاورزی و انرژی‌های نو» فوق‌لیسانس اقتصاد منابع (یا رشته‌های مشابه) در ترکیب با کارشناسی مهندسی/ریاضی امتیاز مثبت به حساب می‌آید. مشابه بقیه مدارس کسب و کار پذیرش دوره دکترا رقابتی است و معمولا هر سال بین ۲-۴ نفر پذیرش می‌شوند. در دو سالی که من این جا بوده‌ام سه نفر دانش‌جوی قوی ایرانی پذیرش شده‌اند و تا به حال عمل‌کردشان موفقیت‌آمیز بوده است٬ در نتیجه دید مثبت نسبت به دانش‌جویان خوب ایرانی وجود دارد. حوزه کار دانش‌جویان ایرانی موجود هم عمدتا اقتصاد و مالیه بخش انرژی و منابع است. اگر فکر می‌کنید که به موضوع علاقه‌مند هستید و شرایط لازم را دارید لطفا با من تماس بگیرید.  

در شماره ۱۵۱ تجارت مصاحبه کوتاهی در مورد بسته جدید از خروج داشتم که می‌توانید این‌جا بخوانید.

این تابستان سخن‌رانی‌هایی در مورد روندهای بلندمدت انرژی داشتم که اسلایدهایش را می‌توانید از این‌جا دریافت کنید.