رقابت کامل؟
یک اشکال تکراری که مخالفین اقتصاد بازار بر تئوری‌های موجود علم اقتصاد وارد می‌کنند این است که این علم بر اساس فرضیات رقابت کامل بنیان نهاده شده است و چنین چیزی در عالم واقع وجود ندارد پس کل علم فقط به درد فرمول‌های ریاضی کتاب‌های درسی می‌خورد. این اشکال همان قدر سست است که کسی بگوید فیزیک مقدماتی دانشگاه چیز بی‌خودی است چون مقاومت هوا در هیچ یک از فرمول‌های آن وارد نشده است. در جواب این منتقدین باید گفت:
۱) اولا مدل‌های مبتنی بر رقابت کامل تنها مقدمات کار هستند و بیشتر جنبه آموزشی دارند. در مباحث پیشرفته‌تر در مورد بازارهای بدون رقابت کامل یا مسائلی که رفتار بازار را از رقابت کامل دور می‌کند مفصلا بحث می‌شود. اتفاقا اقتصاددان‌ها چون به معجزه دست نامریی بازار در تخصیص بهینه منابع اعتقاد دارند دایم در پی این سوال هستند که چه عواملی مانع از کارکرد موثر دست نامریی می‌شود و لذا بیشتر از همه به شناخت ریشه‌ها و خصوصیات رفتارهای غیربازاری علاقه‌مند هستند.
۲) در علم همیشه تصویری از واقعیت را داریم که باید از خود واقعیت ساده‌تر باشد تا به کار آید. مدل‌های مبتنی بر رقابت کامل اتفاقا چون مدل هستند تصویری ساده‌شده و عمومی از رفتار بازار را ارائه می‌دهند. مهم این است که فرض‌های اساسی مدل و پیش‌بینی‌های آن تعارض‌های اساسی با رفتار واقعی جهان نداشته باشد. تا جایی که من می‌دانم هنوز مدلی بهتر ارائه نشده است.
۳) در عمل خیلی از بازارها رفتاری نزدیک به رقابت کامل دارند و این مدل‌ها برای آن‌ها کاربرد دارد. چندتا رشته فعالیتی که به ذهن من می‌رسد که در ایران به رقابت کامل نزدیکند این‌ها هستند: تولید محصولات غذایی، فولاد، فرش ماشینی، لوازم الکترونیکی مثل رایانه و تلویزیون، نرم‌افزارهای رایانه‌ای، پوشاک معمولی (غیر تجملاتی)، خدمات مسافرکشی و آژانس‌داری، پزشکی، آموزش و خدمات رایانه، مبلمان اداری استاندارد (از نوع حسن‌آبادی نه یافت‌آبادی)، پیمانکاری کارهای عادی ساختمانی، آرایشگاه مردانه، آی اس پی در اکثر شهرها و خیلی زمینه‌های دیگر. یک خصوصیات مهم بازارهای رقابتی این است که یک بنگاه عملا قدرت ندارد قیمتی متفاوت از قیمت متوسط بازار روی محصولات خود بگذارد و معمولا قیمت بازار تا نزدیک حداقل سود (یعنی سود متوسط سرمایه به علاوه قیمت وقت صاحبان کار) پایین می‌آید. این خصوصیت را در تمام بازارهای بالا می‌توانید ببینید.
دیدگاهتان را بنویسید