روحانیت شیعه در داخل خود از طیف های کاملا متفاوتی تشکیل می شود که تفاوت های آن ها احتمالا در نگاه گذرای بیرونی پنهان می ماند. از طیف روحانیون فقهی- سنتی خارج از قدرت گرفته تا عرفانی مسلک ها و فلسفه گراها و تفکیکی ها و بنیادگراها و مدرن ها. موضوع روحانیت و نقش آن در تحولات از موضوعات جالب برای من است و اتفاقا بخشی از گفت و گوهایم با یاسر هم حول همین موضوع و خصوصا جای گاه و آینده روحانیون سنتی بود.

در این بین یکی از گروه های جالب توجه جمعی از روحانیون “سنت گرا و فقه گرا” است که با زبان و ابزارهای دنیای مدرن به خوبی آشنا هستند و حتی سبک زندگی مدرنی دارند. این طیف البته متفاوت از طیف روحانیون تجددگرا و نیمه تجددگرا مثل مجتهد شبستری و مرحوم حایری یزدی و محسن کدیور و هادی و احمد قابل است.

تفاوت مهم دو طیف این است که گروهی که از آن ها صحبت می کنم به لحاظ مبانی معرفتی هم چنان دلبسته روی کرد سنتی هستند و از دیدگاه معرفتی چندان دچار تحول نشده اند و لذا مرزبندی خود را با گروه های مدرن حفظ می کنند. ضمن این که عموما طرف دار جمهوری اسلامی در کلیت آن هستند هرچند معمولا در گفت و گوی خصوصی نقدهای تاکتیکی دارند. سعیدرضا عاملی استاد ارتباطات دانشگاه تهران یکی از این نمونه ها است که من از هم نشینی با او در کنفرانسی در کیش بسیار لذت بردم. عاملی ظاهرا جزو نمایندگان رهبری در انگلیس بوده که از فرصت استفاده کرده و دکترای جامعه شناسی ارتباطات خوانده است. فکر کنم در شرایطی که اصولا بحث پاورپوینت و مقاله های انگلیسی به عنوان مرجع درس عموما در دانشکده های علوم انسانی ما چندان جا نیفتاده بود عاملی از این روش ها استفاده می کرد.

حسام الدین آشنا را آن هایی که تحولات فرهنگی سیاسی را دنبال کرده اند می شناسند. در سال های ۷۴ تا ۷۶ که سید مهدی شجاعی نیستان را منتشر می کرد آشنا در نیستان می نوشت. بعد از این دوره وقتی که پدر همسرش – دری نجف آبادی – وزیر اطلاعات شد با او به وزارت خانه رفت و رییس دفتر وزیر شد. الان هم که عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق است. آشنا هم مثل عاملی استاد ارتباطات است و از دوستانی که در بحث تخصص دارند شنیده ام در زمینه روان شناسی ارتباطات یکی از به ترین ها در ایران است. امروز بعد از مدت ها دوباره وبلاگش را دیدم و به نظرم رسید دیدگاه ها و نوشته هایش جالب توجه است. خصوصا مقاله آخرش درباره دکتر توانا بسیار پرمعنی است و توصیه می کنم بخوانیدش. به عکس کنار صفحه هم نگاه کنید تا نکته ای را دریابید. فراموش نکنید که آشنا رسما یک روحانی ملبس است.

از خصوصیات مثبت این گروه از روحانیون پرکاری و جدیت آن ها در کارشان است. این ها معمولا با مفاهیم جدید بازی نمی کنند و تلاش هایشان معطوف به هدف های مشخص است. افسوس می خورم که چرا مجموعه عظیمی از منابع که در این سال ها خرج شده است عده بیش تری از روحانیون این چنینی را تربیت نکرده است. این افراد هر چند ممکن است به لحاظ بیش پایه با امثال ما تفاوت هایی داشته باشند ولی به لحاظ زبان و روش ها بسیار به هم نزدیک هستیم و این امکان برقراری یک گفت و گوی سازنده در یک وجه و امکان عقلانی سازی رفتارهای سیاسی در وجه دیگر را به طرز قابل ملاحظه ای افزایش می دهد.