دیروز جایی صحبت دانش‌کده برق و رایانه دانش‌گاه تهران شد. من شناخت زیادی از بقیه استادان آن‌جا نداشتم ولی از همان جوانی دانش‌گاه تهران را با «هوش مصنوعی» می‌شناختم و مشخصا با مرحوم کارو لوکس (و البته دکتر کامبیز بدیع). فکر کردم ذکر این خاطره بد نیست. سال ۱۳۷۴ یک کارگاه هوش مصنوعی در موسسه دانش‌های بنیادی (IPM) برگزار شده بود که کارولوکس و خانم دکتر امیلیا نرسیسیانس (مردم‌شناس و همسر دکتر لوکس) هم جزو سخن‌رانان بودند. آن موقع من تازه رفتم بودم مهندسی برق-کنترل بخوانم که بعدش احتمالا بروم اقتصاد ولی هنوز ۱۰۰ درصد مطمئن نبودم که آیا مهندس خواهم شد یا اقتصاددان. در تنفس برنامه با کارولوکس هم صحبت شدیم و ازش راهنمایی/نصیحت خواستم! با همان لحن بامزه همیشگی‌اش گفت بچه جان دوره مهندسی کنترل برای ماشین آلات صنعتی و روبات و الخ گذشته، الان زمانی است که باید این مفاهیم را به مسایل «اجتماعی و اقتصادی» اعمال کرد (دقیقا همین را گفت)*. این صحبتش تقریبا مطمئنم کرد که باید چه کار کنم. به خاطر آن نصحیتش همیشه خودم را مدیونش می‌دانم، همان طور که مطمئنم در زندگی صدها نفر دیگر هم تاثیرگذار بوده است و از افراد دیگری هم ماجراهای مشابهی را شنیده‌ام. حیف که زود و بی‌دلیل از دست رفت و جامعه علمی ایران و جهان از وجودش محروم شد. * خود لوکس زمانی که در دهه هفتاد میلادی در برکلی دکترای برق می‌خوانده، یک ماینور اقتصاد مالی هم خوانده بود و از ارتباط بین تکنیک‌های ریاضی، کنترل، پردازش سیگنال و اقتصاد آگاه بود. ** اولین بار که لوکس را دیدم، هنوز دانش‌آموز بودم. در کنفرانس سالیانه انجمن فیزیک – که آن سال در ارومیه برگزار شد – مقاله‌ای در مورد شبکه‌های عصبی ارائه می‌کرد و رییس جلسه هم وحید کریمی‌پور بود. برایم جالب بود که در حالی که سن و سال آن موقع کریمی‌پور شاید...ادامه مطلب ...

این مقاله در معرفی ژان‌تیرول در شماره آخر تجارت فردا چاپ شده است. مقدمه: جایزه نوبل امسال به ژان تیرول (Jean Tirole) رهبر فکری و استاد برجسته مدرسه اقتصاد تولوز (Toulouse School of Economics) رسید. ژان تیرول همواره فاصله‌ قابل توجهی با سایر اقتصاددان اروپای قاره‌ای داشته است.  جایزه وی از این جهت هم مهم است که بعد از یک دهه دوباره یک اقتصاددان از اروپای قاره‌ای موفق به دریافت جایزه نوبل اقتصاد می‌شود.   کسب نوبل اقتصاد توسط تیرول غیرمنتظره نبود و بسیاری سال ها بود که انتظار آن را می کشیدند تا این جایزه روزی به تیرول برسد.  مثلا در نظرسنجی که اخیرا بین استادان اقتصاد دانش‌گاه نورث‌وسترن برای پیش‌بینی جایزه نوبل امسال انجام شده بود او  با فاصله بالایی از دیگران رتبه اول را کسب کرده بود.   او یکی از پرکارترین اقتصاددان دنیا به لحاظ حجم تولید مقالات و کتاب‌ها و میزان ارجاعات است و در سال‌های قبل در برخی فهرست‌ها پرارجاع‌ترین اقتصاددان دنیا شناخته می‌شد. احتمالا بسیاری از دانش‌جویان و دانش‌آموختگان ایرانی حداقل نام او را شنیده‌اند چون در هر یک از سه حوزه نظریه بازی٬ نظریه سازماندهی صنعتی و نظریه مالی شرکتی یکی از مشهورترین کتاب درسی (Textbook) ها را نوشته است. برای بسیاری از ما آموزش اولیه در این حوزه‌ها از طریق کتاب‌های حجیم او بوده است. من هر چه در ذهن می‌گردم کم‌تر برنده جایزه نوبل اقتصاد (شاید غیر از ساموئلسون) را می‌بینم که در کنار انتشار مقاله تا این حد در انتشارات کتاب‌درسی‌وار هم فعال و موفق بوده باشد.   به لحاظ حوزه‌ کاری جایزه امسال تا حدی در امتداد جایزه سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۰۷ است که چهار نفر از پیش‌تازان نظریه قرارداد موفق به دریافت جایزه نوبل شدند.  کارهای راث٬ مسکین (استاد تیرول در دوره دکترا)٬ هورویتز و مایرسون بیش‌تر روی جنبه طراحی بازار متمرکز بوده است. اما٬ فعالیت‌های تیرول...ادامه مطلب ...