وقتی نامه موسوم به نامه هشتاد نفر اقتصاددان را که در مورد بازار بورس است خواندم اولش کمی جا خوردم چون لحن نامه و منطق حرف‌های آن خیلی به نوشته جمعی اقتصاددان نمی‌خورد. البته از روی برخی اسم‌های توی امضاءها می‌شود انگیزه نوشتن نامه را فهمید. حالا با مقدمات نامه کاری ندارم و می‌توانید بخوابیدش. در انتهای نامه دوستان توصیه کرده‌اند که : «اجتماع اقتصاددانان مستقل و استادان دانشگاهی به دولت محترم مصرانه توصیه و تاکید می‌کنند که با اتخاذ یک سیاست نمادین عملی عدالت خواهانه خسارت وارده به کلیه سهامداران جزء بازنشستگان لشگری و کشوری و فرهنگی و زنان خانه‌دار و اقشار کارمندی که با فروش متعلقات خود و همسر از قبیل فرش و النگو و پاداش بازنشستگی ۳۰ ساله خود با امید به پیدا کردن محل درآمدی کوچک برای کمک هزینه زندگی معیشتی خود و خانواده مبلغی کمتر از ۱۰میلیون تومان را فراهم کرده و با اتکا و اعتماد به دولت که متولی واقعی بورس است وارد بازار بورس شده و هم‌اکنون با سقوط شاخص‌های بورس که نتیجه عملکرد حقیقی سیاسی اقتصادی دولت اقتصاد محوراست به خاک سیاه نشسته‌اند و تمامی هستی آنان به باد فنا رفته است را از محل بودجه‌های شرکت‌های دولتی یا واگذاری سهام دولتی یا اعطای تسهیلات بلند مدت با سود نازل و یا سایر روش‌های ترمیمی ـ که فاقد بار مالی بر بودجه عمومی کشور باشد ـ جبران کند که عین عدالت خواهد بود.» نکته‌های من در رابطه با این نامه این‌ها است: ۱) نمی‌دانم از کی تا حالا دولت متولی واقعی بازار بورس شده است. ۲) نمی‌دانم در ایران خدمات بیمه سهام داریم یا نه؟ ولی پیشنهاد دوستان چیزی شبیه به یک بیمه مجانی است که از پیش خیال همه سهام‌داران را راحت می‌کند که هر وقت اوضاع بورس خراب شد دولتی هست که خسارت‌هایشان را بدهد آن‌هم تا سقف ده میلیون...ادامه مطلب ...

تاثیرگزارترین‌ صحنه‌ای که از اولین نمایشگاه هنر مفهومی تهران در خاطرم مانده است آن‌جایی بود که در یک راهرو بالای سرت ردیف‌های منظمی از چاقو‌های تیز و براق به نخ‌هایی آویزان بود و باید از زیرش رد می‌شدی. صحنه ساده و صریح سخن گفته بود: به راه عاشقی قدم مردانه زن… مجری این اثر مرتضی ممیز بود. پ.ت: این‌جا نوشته‌ای خواندنی در توضیح این کار ممیز یافتم.

دیدم که نیروی انتظامی برای تامین امنیت و مدیریت ترافیک کنسرت استاد شجریان سی و پنج میلیون تومان طلب کرده و یکی از هنرمندان دیگر به این موضوع اعتراض کرده است. من اتفاقا فکر می‌کنم این کار خوبی است. به دو دلیل: ۱) برگزاری کنسرت از طریق ایجاد بار ترافیکی و شلوغی برای کسانی که در آن حوالی زندگی یا رفت و آمد می‌کنند اثرات خارجی منفی دارد. کسی که داخل کنسرت است از برگزاری آن منتفع می‌شود ولی کسی که به هر دلیلی داخل نیست متحمل بار منفی ناخواسته‌ای می‌شود. پس عدالت حکم می‌کند که هزینه تحمیل شده به دیگران به حساب کسانی که باعث آن بوده‌اند یعنی مصرف‌کنندگان مستقیم نوشته شود. هزینه پرداختی به نیروی انتظامی طبعا روی محاسبه قیمت بلیط اثر دارد و به نحوی از مشتریان کنسرت دریافت می‌شود. از طرف دیگر دادن این پول به نیروی انتظامی توان راهنمایی و رانندگی را برای مدیریت ترافیک افزایش می‌دهد -مثلا کمک می‌کند تا پلیس‌ها اضافه‌کاری کنند- و نوعی جبران‌کننده اثرات منفی است. هرچند به نظر می‌رسد اثرات منفی چنین کنسرتی آن‌هم در طول چند شب بیش از این مبلغ باشد. ولی همین خودش قدمی مثبت است. ۲) خرید خدمت از نیروی انتظامی اقدام خوبی برای شفاف‌سازی رابطه دولت و مردم است. کنسرت کالای عمومی یا ضروری نیست که دولت موظف باشد خدمات مربوط به آن‌را در هر صورت تامین کند. پول دادن به نیروی انتظامی باعث بازسازی رابطه مبتنی بر مالیات-خدمت‌ بین شهروندان و دولت می‌شود که به خاطر وجود پول نفت در ایران مختل شده است. وقتی پول بدهیم مشتری خدمات دولت هستیم و حکومت از سر صدقه سری خدمتی به ما نمی‌دهد. هرچند نه صددرصد ولی به هر حال مشتری پادشاه است و قدرت چانه‌زنی روی خواسته‌هایش را دارد. خیلی بهتر است که جاهایی که لازم است هزینه مستقیم بیشتری به دولت بدهیم و در...ادامه مطلب ...

ظرف یک‌سال گذشته تعداد وبلاگ‌هایی که شالوده اصلی نوشته‌هایشان و طرز نگاه نویسنده‌شان اقتصادی است زیاد شده است. صالح صحابه دانشجوی لیسانس اقتصاد دانشگاه علامه که وبلاگ‌نویسی باعث و بانی رفاقت ما شد، احمد سیف استاد دانشگاه‌های انگلیس که البته سمت ریش سفید جمع را هم بر عهده دارد، علی سرزعیم فارغ‌التحصیل فوق لیسانس اقتصاد موسسه برنامه‌ریزی و توسعه، علی حیدری دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه ایلی‌نوی که تازه وبلاگ‌نویس شده و خیلی فعال و خواندنی می‌نویسد، منصور بی طرف که هنوز نمی‌شناسمش و وبلاگش بیشتر گرایش اقتصاد سیاسی و محتوای خبری دارد و از نوع نوشته‌هایش به نظر می‌رسد باید روزنامه‌نگار حرفه‌ای باشد، مهدی قندی دانشجوی فوق‌لیسانس شریف که شاید با خواندن این مطلب سرغیرت بیاید و دوباره بنویسد و نهایتا حسین رحمتی دانشجوی لیسانس شریف که فکر کنم اگر هوش و فهم اقتصادی‌اش به باباش رفته باشه باید بعدا اقتصاددان بزرگی بشه. الان که یه بار دیگه وبلاگای بالا را خوندم دیدم انگار علاقه به اقتصاد و فلسفه تحلیلی و دین‌پژوهی همبستگی قوی با هم دارند خودتان اگر بخوانید می‌بینید. خلاصه این‌ها وبلاگ‌هایی است که من می‌شناختم لطفا آن‌هایی را که از قلم انداختم را یادآوری کنید تا اضافه کنم. ایده‌ای برای حلقه وبلاگ‌های اقتصادی دارم که می‌خواهم فهرست همه را داشته باشم. یه ایده‌ام هم اینه که بریم برای این حضراتی که دارن تو شیکاگو و تگزاس و ایلی‌نوی و کمبریج و ونکوور ویو‌اس‌سی و لندن و سایر نقاط وابسته به استکبار جهانی تحصیل علم می‌کنند و فراغت بال دارند وبلاگ ثبت کنیم (خودشون از بس تنبلند عمرا این کار را بکنن) و پس‌وردشون را براشون بفرستیم تا شروع کنند به نوشتن. آدم اگه یه جو غیرت داشته باشه با خوندن این مطلب خودش می‌ره وبلاگش را ثبت می‌کنه و منتظر نمی‌مونه بقیه براش این‌کار را بکنند.

علی سرزعیم مطلب عالی نوشته در مورد رابطه تغییر نحوه تفکر و تحصیل علوم انسانی. مطلبش را من با تمام وجود حس می‌کنم. خیلی از نوشته‌های جامعه‌شناسی – حتی نوشته‌های آدم‌های معروف- در ایران را اگر بخوانید محتوایش همان تحلیل و فهمی از ماجرا است که من پرت از ماجرا هم ممکن است داشته باشم. فقط با این فرق که پر از اصطلاحات علمی‌نما است : «تفاوت نسلی»، «شکاف دولت و مردم»، «انباشت مطالبات» و الخ. چیزی که همیشه از دوستانی که این مدلی می‌نویسند می‌پرسم این است که اگر این ظاهر خوش آب و رنگ و این زبان گول‌زننده را کنار بزنیم و عصاره مطلب را بیرون بکشیم تخصص جامعه‌شناسانه شما چه تحلیل خاصی خلق کرده که فراتر از فهم معمولی و خام است؟ عین این قضیه در اقتصاد هم برقرار است. کم نیستند اقتصاددانانی که مفاهیم اصلی اقتصاد مثل تعادل و قیمت نسبی و کم‌یابی و آربیتراژ هرگز در ذهنشان رسوخ نکرده و نگاهشان به ماجرا عین مردم معمولی یا گاهی حتی ضعیف‌تر از آن‌ها است. البته به جایش یا دارند حرف‌های مردم کوچه و بازار را با اصطلاحاتی مثل توسعه درون‌زا و خط فقر و توزیع درآمد به خورد بقیه می‌دهند یا مدام به جای بحث در مورد منطق قضایا به نتایج «مدل‌های علمی» استناد می‌کنند که اهل فن می‌دانند با چه حد پایینی از دقت و قابلیت اعتماد ساخته می‌شوند. حالا نوشته علی را بخوانید. البته کمی گنگ نوشته ولی حرف خیلی مهمی میزند. برای من که بسیار آموزنده بود. یادگیری علوم اجتماعی (از وبلاگ علی سرزعیم) به نظر من دو گونه می توان علوم اجتماعی –خصوصا اقتصاد- را آموخت و آموزش داد. در نوع اول شما طرز فکرتان همان است صرفا اصطلاحاتی یاد می گیرید تا منظورتان را دقیقتر و به زبان علمی و قابل قبول بیان کنید. این روشی است که تقریبا در ۹۹/۹۹...ادامه مطلب ...

بیست و هفت سال طول کشیدم تا بفهمم با نمودار سینوسی طبیعت نمی‌شه جنگید و بهترین استراتژی تسلیمه. صبح که دستگاه گرمایش خونه ما در اولین روزی که برف رو زمین نشسته و هوا عمیقا سرده از کار افتاد و تعمیرکار گفت فردا صبح می‌آد من فهمیدم که امروز از اون روزایی است که تو اصطلاح بیوریتمولوژی هستی بهش می‌گن روز خاکستری. بنا براین به جای رفتن سر جلسه گروه مقاله‌خوانی مالی نشستم و خاطرات بیل کلینتون را تورق کردم و موسیقی آذری گوش دادم. ظهر هم به جای این‌که برم سر کلاس حل تمرین فکر کردم برم سرکار بهتره. تصمیم گرفتم از مسیر مترو نرم و با ترامو برم. بنا براین یه ربع تو سرما معطل شدم. بعد که رسیدم سر کار اول یه سری آدم زردپوش را دیدم که زیر برف جلوی آژانس – همونی که البرادعی با این‌که دکترا داره ولی روزا اون‌جا کار می‌کنه – جمع‌شده بودن و طبل می‌زدن که تشویقش کنن پرونده کشورشون را بفرسته شورای امنیت تا دمار از روزگار هم‌وطناشون دربیاد. رفتم تو و دیدم بهترین کار اینه که با دوستام برام یه ناهار و قهوه طولانی و بعدش هم دو ساعتی به درددل‌ها و تعریف‌های رییس سابقم که حالا مشاور شده و کاری نداره گوش بدم. سرکار همکارم گفت که یکی از گزارشامون خوب از آن درنیومده و لذا من با قدرت تمام یه ساعتی همه خبرای گویا و بازتاب را زیر و رو کردم. غروب اومدم خونه و برای این‌که مریم را که دیر میاد ذوق زده کنم براش یه شام خوب پختم: خوراک کلم و ماهی قزل‌آلا و پودر کاری در فر. چون باید فردا هم تمرین تحویل بدم و می‌دونستم امروز چه جور روزیه با ولع شروع کردم به خوندن «آمریکا» ی کافکا و الان هم به جای این‌که ابتکارم در استفاده از پلوپز به جای بخاری را...ادامه مطلب ...

۱) یادم هست سر کلاس معرفت‌شناسی اقتصاد دکترغنی‌نژاد یک بحث همیشگی و پایان ناپذیری که با ایشان داشتم جایی بود که غنی‌نژاد ادعا می‌کرد جامعه مدرن جامعه‌ای اخلاقی است چرا که فی‌المثل در آن امکان و نیاز به دروغ گفتن از بین رفته است و نیز کسی حقوق دیگران را پایمال نمی‌کند. هم‌چنین نشان می‌داد که ساختار جامعه مدرن طوری پایه‌ریزی شده است که وقتی هر کسی صرفا به منافع خودش فکر می‌کند عملا همان نتیجه‌ای در جامعه حاصل می‌شود که مکاتب اخلاقی در پی آن‌ هستند. در واقع جامعه مدرن را شکل تحقق یافته خواسته‌ای می‌دانست که اخلاق در پی آن است و لذا اخلاق مدرن را نوعی جایگزین اخلاق سنتی می‌دانست. به نظر من می‌رسید که اخلاق مدرن که در باب اصول تعامل اجتماعی صحبت می‌کند (مثلا وقت‌شناسی) جز شباهت لفظی ارتباط دیگری با اخلاق سنتی ندارد. ۲) اختلاف نظر ما جایی بود که من بر اساس مفهومی که از اخلاق -خصوصا اخلاق دینی- می‌فهمیدم به نظرم می‌رسید که ماجرای اخلاقی زیستن اساسا ربط زیادی به نتایج عینی ندارد. در باور من که با کمی مسامحه دوست دارم آن‌را نوعی اگزیستانسیالیسم دینی بنامش اخلاق ماجرایی انفسی (در مقابل آفاقی-بیرونی) است و لذا نتایجی که از آن در عالم بیرون به دست می‌آید برایمان چندان مهم نیست چون می‌توانیم قایل باشیم که تنظیم روابط در جامعه تا اندازه زیادی بر عهده قرارداد‌های اجتماعی است و نه اخلاق. من برعکس فکر می‌کنم هدف و نقش اصلی اخلاق تحول‌آفرینی در درون انسان‌ها است و بر این پایه بود که بر عکس غنی‌نژاد معتقد بودم که هر چند دنیای مدرن نتایجی که اخلاق سنتی به صورت ذاتی یا عرضی تولید می‌کرد را از طریق نظام اجتماعی بازتولید می‌کند ولی اتفاقا بر مبنایی بنا شده است که به طور جدی عرصه را بر امکان اخلاقی زیستن به این معنای خاص مورد نظر تنگ‌تر...ادامه مطلب ...

من گاهی وقت‌ها که از دست کسی یا گروهی از سیاست‌مداران یا آدم‌های معروف عصبانی می‌شوم و به نظرم می‌رسد که احمقانه یا غیراخلاقی رفتار کرده‌اند یا می‌کنند در جمع خصوصی ممکن است با تعابیر بدی از آن‌ها یاد کنم. تقریبا در تمامی این موارد مریم که اکثر اوقات نقش «خردمند» خانواده ما را ایفا می‌کند شاکی می‌شود و بهم تذکر می‌دهد که این جوری رفتار کردن خیلی سبک و خیلی بی‌فایده است. این یکی دو روزه وقتی وبلاگ‌هایی را دیدم که عریان به کسانی – مثلا به روحانیون یا بسیجی‌ها یا غرب‌زده‌ها یا زنان بی‌حجاب و الخ- ناسزا می‌گویند و یا آن‌ها را با کلمات بد و لحن تحقیرآمیز خطاب می‌کنند و یا همه چیز را سیاه و سفید مطلق می‌بینند به خوبی حس می‌کنم که این مدل حرف‌زدن چقدر مشمئزکننده است و چقدر آدم تمایل دارد تا به اصل حرف آدم‌های این جوری توجه نکند و این‌که اعتدال و رعایت انصاف و ادب تا چه حد در تاثیرگذاری سخن موثرتر است. خودم هم گاهی توی وبلاگ ممکن است این کار را کرده باشم مثلا در مورد دوستان چپ‌گرا یا کسانی دیگر. می‌فهمم کار بدی بوده است و عذر می‌خواهم و سعی می‌کنم بیشتر مراقب باشم.

یه فرق اقتصاد با سیاست اینه که نتایج اقتصادی را نمی‌شه به زور و با دستور و بخش‌نامه عوض کرد. علاوه بر آن مردم عملکرد‌های اقتصادی را با تمام وجود خودشون احساس می‌کنند. برای این‌که دست آخر به پول توی جیبشون نگاه می‌کنن و لذا نمی‌شه خیلی گولشون زد. بورس این روزا شده آینه تمام‌نمای این مساله. میلیون‌ها سهام‌دارا با جدیت تمام دارن همه تخمین‌هاشون را از اوضاع اقتصادی روی هم می‌ریزن و این تحلیل‌ها – که شاید بهترین برآورد از اوضاع باشه – دست آخر خودش را تو قیمت سهام نشون می‌ده. دیدید که نهاوندیان را گذاشتن دبیرکل و قبول نکرد. به مظاهری و یاوری و چند نفر دیگر هم پیشنهاد کردن و اون‌ها هم نپذیرفتن. تا جایی که من یادم می‌آید تا به حال چنین چیزی سابقه نداشته که پست مهم و ضمنا نان و آب‌داری مثل دبیرکلی بورس را به کلی آدم پیشنهاد بدن و همه شانه خالی کنند. این نشون می‌ده که همشون فهمیدن تا یه چیزای «واقعی» عوض نشه اوضاع همینه که هست و نمی‌خوان با آبروی حرفه‌ای‌شون ریسک کنند. توی اقتصاد می‌گن بورس جزو شاخص‌های پیش‌رو (Lead Indicator) است یعنی بروز رونق و رکود در کل اقتصاد را از قبل پیش‌بینی می‌کنه. برادرمون آقای احمدی‌نژاد و وزیراقتصادش که من فکر می‌کنم اتفاقا فهم اقتصادی خوبی داره خوبه به جای زور زدن برای تغییر مصنوعی عقربه (شاخص بورس) به فکر ریشه‌هایی باشند که این مساله را ایجاد کرده است. قبول دارم که خود عقربه‌ هم می‌تونه دستکاری شده باشه و خطا داشته باشه ولی به هر حال داره چیزهای مهمی را گوشزد می‌کنه.

کاش این سایت‌های شمارنده یه جوری بودن که علاوه بر ساعت و محل اتصال یه شماره‌ای، ایمیلی، آدرسی، اسم و رسمی چیزی هم از خواننده‌های وبلاگ می‌گذاشتن. این روزا مراجعه از وین کلی رفته بالا و دوست داشتم یه جوری می‌شد خواننده‌های وینی را دید. وقتی تصور می‌کنم که یه جای غریب هستیم و یه آدم‌هایی هستن که حداقلش اینه که موضوعات مورد علاقه من احتمالا مورد علاقه اونا هم هست خیلی برام جالبه که باهاشون آشنا بشم. در واقع بهترین دوستای ایرانی من تو اتریش کسانی‌ هستند که از طریق وبلاگی با هم آشنا شدیم. عین این حس را وقتی داشتم که یه بار رفتم هلند و تو شهر دلفت خیلی دوست داشتم اون دوستی را که از دانشگاه فنی اون‌جا وبلاگ را می‌خونه ببینم چون منم همون دور و برا بودم و توی اون شهر کاملا کوچک و دوست‌داشتنی تصور یه دوست ایرانی خیلی هیجان انگیز بود. همین طور دوستانی که از پراگ می‌خونن و می‌شد دیدشون و …