خبرگزاری انتخاب چند روز پیش خبر غیررسمی مبتنی بر این که حقوق محمد مددی مدیرعامل تامین اجتماعی حدود هفت میلیون تومان است منتشر کرد. به درستی و غلطی خبر کاری ندارم. احتمالا تا حدی در مورد رقم عددی حقوق اغراق شده ولی این که ارزش ریالی حقوق و مزایای مدیرعامل تامین اجتماعی به رقمی مثل این نزدیک باشد خیلی غیرواقعی نیست. طبعا این خبر واکنش هایی را در بر خواهد داشت. احمد سیف عزیز هم مطلبی نوشته بود که البته مستقیما به این موضوع مربوط نبود و باعث شد یکی دو تا کامنت با هم رد و بدل بکنیم. بعد فکر کردم شاید بد نباشد کل ماجرا را این جا هم به بحث بگذاریم.
۱) سازمان تامین اجتماعی دو سازمان بزرگ را اداره می کند یکی شرکت سرمایه گذاری تامین و یکی هم بخش بیمه و درمان. سرمایه گذاری تامین یکی از بزرگ ترین هولدینگ های سرمایه گذاری در ایران است که رقم سرمایه آن به میلیاردها دلار بالغ می شود. مدیرعامل چنین شرکتی با این ابعاد همه جای دنیا حقوق و مزایایی بالای یک میلیون دلار در سال دارد. دست مزدها در ایران عین خارج نیست ولی لزوما هم خیلی فاصله ندارد. دست مزد بخش های تخصصی در ایران حدود یک چهارم خارج است بنا براین حقوق نود هزار دلاری برای مدیرعامل این نهاد خیلی خارج از چارچوب بازار کار نیست.
۲) مددی را من شخصا می شناسم و مدت نسبتا طولانی مشاور هولدینگی بودم که او مدتی مدیرعاملش بود. آدم خوش فکر و باقابلیتی است. قبل از دولت احمدی نژاد مدیرعامل یک هولدینگ بزرگ بخش خصوصی بود و در کنار آن هم یک شرکت خصوصی مهندسی را اداره می کرد و بعید می دانم که در بازار خصوصی درآمدی کم تر از رقم فعلی اش داشت. اتفاقا من خوش حالم که احمدی نژاد حداقل در این یک مورد عقلش رسیده است که آدمی در قد و قواره مددی را جذب دولتش کند و کار را دست جوانک ها و آدم های بی قابلیت نسپرد. مددی دو ماه پیش استعفا کرد و گفت که نمی تواند با این دولت کار کند ولی نمی دانم چه شد که راضی شد بماند.
۳) ماجرا را جور دیگری می توانیم ببنیم و این در واقع نکته اصلی من است. الان حقوق و مزایای دریافتی یک کارشناس تخصصی خوب در شرکت های سازمان های تامین اجتماعی حدود یک میلیون تومان است. قاعدتا مدیر این کارشناس که مسوولیت بیش تری دارد باید بیش تر از او حقوق بگیرد و مدیرعامل یک شرکت با احتساب پاداش ها معمولا دو سه میلیونی گیرش می آید. اگر همین سلسله مراتب را رعایت کنیم و به ترتیب در رده های مدیریتی داخل هولدینگ پیش برویم حقوق هفت میلیونی برای مدیرعامل تامین اجتماعی چندان عجیب و دور از منطق نیست. اتفاقا اگر کم تر از این باشد اوضاع بیش تر به هم می ریزد چرا که آدم های قابل ترجیح می دهند مشاغل رده پایین را قبول کنند و یا وارد بخش خصوصی شوند و بی خود خودشان را درگیر کارهای پر مسوولیت آن هم در این سیستم دولتی به هم ریخته نکنند. این پدیده شبیه ماجرای کژگزینی (Adverse Selection) است. با پایین بردن حقوق بخش دولتی ضعیف ترین آدم ها را تشویق می کنیم که در این بخش بمانند و کل کشور از این ماجرا متضرر می شود.
۴) با همه این حرف ها یک نکته اساسی باقی است. می توان این پرسش مهم را مطرح کرد که چرا رقابت برای گرفتن این پست و پست های مشابه آن برای همه باز نیست و فقط عده معدودی می توانند آن را تصاحب کنند. ضمن این که بعد از آن نظارت شفافی بر این که عمل کرد این مدیر چه بوده و تا کی می تواند در دفترش باقی بماند وجود ندارد. به نظر من روشن فکران این کشور به جای این که با موج عوام زدگی هم راه شوند و به رقم حقوق اعتراض کنند اتفاقا باید از آن دفاع کنند ولی به طور هم زمان نوک انتقاداشان را به سمت قابلیت ها و عمل کرد افرادی که این پست ها را احراز می کنند متوجه کنند.
* مددی یک مثال است. این رقم حقوق و مزایا (روی هم) در بسیاری از شرکت های دولتی مهم از جمله صنعت نفت و پتروشیمی و خودرو و فولاد چندان نامعمول نیست و همیشه هم باید با مخفی کاری و ترس و راه های نیمه قانونی هم راه باشد. به نظرم باید با دفاع از این حقوق ها به شفاف شدن آن کمک کرد.
